Rzeczywistość, w której single mają 45 dni na odnalezienie partnera, w przeciwnym razie zostaną zamienieni w wybrane przez siebie zwierzę – mniej więcej tak brzmiący opis skłonił mnie do obejrzenia Lobstera Yórgosa Lánthimosa. Myślę, że w przypadku tego reżysera nie jest tak łatwo określić cechy charakterystyczne jego filmografii (próbowałam to zrobić u Tarantino i Joon-ho Bonga w tym tekście), poza jedną – z pewnością są to filmy dziwne.

Odizolowani i nieprzystosowani

Jedną z pierwszych produkcji Lánthimosa jest Kieł (2009). Śledzimy w nim losy rodziny, w której ojciec postanowił całkowicie odciąć swe dzieci od świata zewnętrznego. Wmawia im na przykład, że podwórkowy kot jest czającym się w na nie potworem. W Kle widać to, co grecki reżyser jeszcze kilkukrotnie powtórzy w swoich filmach – bohaterowie nie mają imion, więc historia nie będzie skupiać się na zgłębianiu ich indywidualnych osobowości, lecz na przekazaniu poprzez obraz jakiegoś „drugiego dna”. Często nie jest ono oczywiste ani jednoznaczne. Na Kieł można spojrzeć jako na najgorszy możliwy scenariusz następstw wynikających z odcięcia od świata, jakimi mogą być całkowite nieprzystosowanie (dzieci? ludzi? narodów?) oraz życie w zamkniętej bańce absurdu i patologii. Przypuszczam jednak, że zrozumienie wszystkich niuansów w filmach Lánthimosa, wymagałoby dużego obycia w kulturze, przede wszystkim antycznej. A może i to by nie wystarczyło…

Bierni

Również w przytoczonym przeze mnie na początku Lobsterze (2015), wiele postaci do końca filmu pozostaje bezimiennych. Opis fabuły brzmi chyba najbardziej absurdalnie w całej filmografii reżysera, ale uważam, że jest to dzieło warte uwagi. Pokazuje zasady, od których tak naprawdę nie da się uwolnić. Mimo że niektórzy sprzeciwiają się przymusowi posiadania partnera i postanawiają żyć jako single w lesie, w tej społeczności również panują zasady, tylko całkowicie odwrotne. Wreszcie, okazuje się, że nawet gdy człowiek postanowi odrzucić „stare zasady”, one dalej zostają w jego głowie. I nawet podświadomie kierują jego zachowaniem…

Skryci za maską obojętności?

Z kolei w Zabiciu świętego jelenia (2017), najbardziej widać inspirację kulturą antyczną, a szczególnie tragedią grecką. Film ukazuje rodzinę, w której dzieci zapadają na tajemniczą chorobę. Wówczas rodzice zostają postawieni w sytuacji konflikt tragicznego, w której każda podjęta decyzja będzie niewłaściwa. Uważam jednak, że film nie wywołuje w widzu greckiego katharsis, ponieważ z bohaterami trudno się utożsamić, a nawet im współczuć, bowiem zachowują się oni całkowicie beznamiętnie i nawet na ich twarzach nie widać zbyt wielu emocji. Beznamiętne aktorstwo jest również jednym z zarzutów kierowanych w stronę wielu filmów reżysera. Warto też zauważyć, że Zabicie świętego jelenia to kolejny film Lánthimosa, który zdaje się być całkowicie oderwany od rzeczywistości. Reżyser często przedstawia nam bliżej niezlokalizowaną pod względem miejsca i czasu dystopię czy też pojedynczą rodzinę, która jest całkowicie anormalna.

Ekscentryczni

Najmniej dziwnym – i chyba najlepszym na początek – filmem Lánthimosa jest Faworyta (2018). Tutaj akcja osadzona jest w XVIII-wiecznej Anglii, mamy więc określony czas i miejsce, co jednak absolutnie nie wyklucza ekscentryczności poszczególnych postaci. Ten film jest też ciekawie nagrany, ponieważ często używano w nim szerokokątnych obiektywów, a także obiektywów „rybie oko”. Pomimo że ten film nie przynależy już do kina niszowego, jak poprzednie i został wyprodukowany przez jeden z ogromnych koncernów, reżyser nie zrezygnował w nim z absurdu i dziwnych zabiegów. Nadal widać w nim rękę tego samego Yórgosa Lánthimosa.

Pomimo że – jak wspomniałam na początku – kino tego reżysera jest przede wszystkim dziwne, chyba da się w nim jednak dostrzec pewne elementy wspólne 😉. Zachęcam Was do samodzielnego oglądania i interpretowania, bo mnie samej z pewnością nie wszystko udało się odkryć!